|
|
|
Yazar
|
:
Hasan KAPLAN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
390-429
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Hasan KAPLAN , (2017). FUZÛLÎ’NİN GAZELLERİNDE ARUZ UYGULAMALARI: FUZÛLÎ’NİN İMALE KULLANIMININ BÂKÎ’YLE MUKAYESESİ. Route Education and Social Science Journal , 19, p. 390-429. Doi: 10.17121/ressjournal.842.
|
|
2037 1462
|
Özet
Bir aruz terimi olarak imale, bir kelimedeki kısa ünlüyü, uzun ünlü şeklinde okumak ve taktide o şekilde değerlendirmektir. Başka bir ifadeyle açık heceyi, kapalı hece yerine koymaktır. Divanlarda en fazla görülen aruz uygulamalarının başında imale gelir. Araştırmacılar tarafından imale bir kusur olarak görülmüş, vezin gereği yapıldığı vurgulanmış ve ahengi bozduğu söylenmiştir. Ancak şairlerin elinde imalenin anlam-ahenk bütünlüğü içinde kullanıldığı, vurgu ve tonlamaya eşlik ettiği görülmektedir. Şairler, imaleyle bir unsuru belirgin kılmak, bir kavramı vurgulamak, anlamı pekiştirmek ve abartmak, duygulara eşlik etmek istemişlerdir.
Bu çalışmada Fuzûlî’nin, Türkçe Divanı’nın gazeller bölümünde imaleyi, kelime ve eklerde nasıl ve niçin kullandığı incelenmiştir. Fuzûlî’nin imale konusundaki tasarruflarını tespit edebilmek için ayrıntılı tablolar hazırlanmış, bu tablolar eşliğinde Fuzûlî’nin, Bâkî ile imale kullanımı noktasında birleştiği ve ondan ayrıştığı yönler gösterilmiştir. Özelde şairin kendisinin, genelde divan şairlerinin imale konusunda gösterdikleri hususiyetleri ve imale temayüllerini tespit edebilmek amacıyla aynı yüzyılda yaşamış bu iki büyük şairin imale kullanımları karşılaştırılmıştır.
Fuzûlî’nin imale konusundaki tasarrufları ve zevki ortaya koyulurken bir uygulama olarak imale de farklı yönlerden ele alınmıştır. Her iki şairin imale algısından hareketle aruz uygulamalarının ve bu uygulamalara dayalı bazı tasarrufların nasıl görülmesi gerektiği, bu uygulamaların anlam ve ahenkle münasebetinin olup olmadığı Fuzûlî ve Bâkî’den hareketle sorgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Fuzûlî, Bâkî, aruz vezni, imale, ahenk
Abstract
Imale, as a term of aruz, is reading short vowel in a word as long vowel and evaluating it in “takti” (measure a sequence written in metric scale, separate according to patterns and read in accordance with measure) in that way. In other words, it is to substitute a closed syllable with an open syllable. Imale is one of the most common aruz applications in Divan literature. It is seen as a fault by researchers; it is emphasized that it is made because of meter and that it disrupts the harmony. However, it is observed that it is used by poets within the context of meaning-harmony integrity, and that it is accompanied by emphasis and intonation. Through imale, the poets intend to make an element more visible to emphasize a concept, to reinforce and exaggerate the meaning and to accompany emotions.
In this study, it is examined how and why Fuzuli used imale on words and suffixes in ghazel section of his Turkish Divan. In order to determine it usage by Fuzuli, detailed tables were prepared. Similarities and differences between Fuzuli and Baki in terns of usage of imale were shown with the help of these tables. In order to determine the characteristics and tendencies of the poet himself in particular and divan poets in general with regard to imale, the usage of imale by these two great poets, who lived in the same century, were compared.
While presenting Fuzuli’s usage of imale, his taste and preferences on that subject, it was also attempted to evaluate imale as a literary practice from different points of view. With reference to the perceptions of imale by Fuzuli and Baki, it was examined how the aruz applications, and some usages based on these applications should be evaluated and whether these applications have some relationship with meaning and harmony.
Keywords
Fuzuli, Baki, aruz meter, imale, harmony
