|
|
|
|
|
Yazar
|
:
Osman KAYA
& Hacı ÇİÇEK
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
37(2)
|
|
Sayfa |
:
554-567
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Osman KAYA & Hacı ÇİÇEK, (2019). İSRA SURE,17/70. AYETİ BAĞLAMINDA EFDALİYET MESELESİ. Route Education and Social Science Journal , 37(2), p. 554-567. Doi: 10.17121/ressjournal.1665.
|
|
1231 961
|
Özet
Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’in birçok ayetinde insanın yaratılışından söz eder. Söz konusu ayetlerde insanın neden yaratıldığından, güzel şekil verdiğinden, en güzel şekilde biçimlendirmesinden bahsettiği gibi, insanı şerefli bir şekilde yarattığını da anlatır. Çalışmamızın ana temasını oluşturun ayette Allah şöyle buyurur: “And olsun ki biz, insanoğullarını şerefli kıldık, onların karada ve denizde gezmesini sağladık, temiz şeylerle onları rızıklandırdık, yaratıklarımızın pek çoğundan üstün kıldık” (İsra,17/70). Allah, bu ayette adeta insanoğluna lütuf ve ikramının bir özetini vermekte ve onun âlemdeki özel yerine işaret etmektedir. Müfessirler, insanın şan şerefini ve diğer varlıklardan üstünlüğünü; Allah’ın ona verdiği beden güzelliğini, el, göz, kulak gibi organlarını daha becerikli bir şekilde kullanması, okuyup yazması, başka birtakım varlıkları kendi hizmetinde kullanması, aletler icat etmesi, olaylar arasındaki sebep-sonuç alakasını görmesi ve bu sayede geleceğe yönelik programlar ve hazırlıklar yapması, iyi-kötü, doğru-yanlış, güzel-çirkin kavramlarına sahip olması; kısaca, maddi ve bedeni, ahlaki ve ruhi meziyetleri haiz olarak açıklamışlar.
Buna rağmen insanın üstünlüğü meselesi İslâm’ın ilk dönemlerinden beri tartışıla gelmiştir. Önce insan ve diğer varlıklar hatta cansızlar arasındaki üstünlük meselesi tartışılmış, sonra ise insanın kendi arasındaki üstünlüğü tartışılmıştır. Bu konuda mezheplerin ve meşreplerin yaklaşımları çok farklı olmuştur. Önceleri böyle bir tartışma konusu yok iken, daha sonra siyasi sebeplerden dolayı İslâm akaidinin bile konusu haline gelmiştir.
Biz bu çalışmamızda üstünlük meselesini Mutezili/Şii/Sünni mezhepleri ile Sünni dünya ve bazı tassavufi ekoller arasındaki görüş farklılıklarını anlatarak Kur’an çerçevesinde anlatmaya çalışacağız.
Anahtar Kelimeler
Ayet, Hadis, İnsan, yatılış, üstünlük, eşref-i mahlukât.
Abstract
Allah the almighty mentions about the superiority of human in many ayahs of Holy Quran. These ayahs tell why human being was created, shaped in the best form as well as being the most honorable of all the created. Allah wills as follows in the ayah constituting the main theme of our presentation; “We have honored the sons of Adam; provided them with transport on land and sea; given them for sustenance things good and pure; and conferred on them special favors, above a great part of our creation (Isra 17/70).” In this ayah, Allah summarizes the favors and honors given to the human being, and emphasizes his unique place in the universe. The scholiasts explain the glory of human being and his superiority over other creations; corporal beauty he was favored by Allah, his making use of his hands, eyes, ears and other organs proficiently, his literacy ability, his ability to discover cause and effect relation in events and thus to make plans for future, having the concepts of good-bad, beautiful-ugly; briefly his material and nonmaterial virtues. However the superiority of human being has been under discussion since the very start of introduction of Islam. The superiority has been first discussed between the human being and the rest of the creation then diverted to a discussion between the human beings themselves. The sects have displayed different denominational approaches. A discussion in that way did not exit at the beginning but then due to certain political, it even had large coverage in Islamic doctrines.
This presentation deals with superiority of human being according to the shi’a and sunni doctrinal sects, and some sufistic schools as well as its explanation in Quran context.
Keywords
Ayah, Hadith, Human Being, Creation, Superiority, the Most Honorable of Living Creatures.
|
|
