|
|
|
Yazar
|
:
Mustafa POLAT
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
32
|
|
Sayfa |
:
64-78
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Mustafa POLAT , (2018). ULUDAĞ’IN ETEĞİNDEN FIŞKIRAN ŞİFA: ÇİTLİ MADEN SUYU VE 1887 TARİHLİ “ÇİTLİ MADEN SUYU” KİTABI. Route Education and Social Science Journal , 32, p. 64-78. Doi: 10.17121/ressjournal.1524.
|
|
1862 1380
|
Özet
Osmanlı döneminde İnegöl, maden suları bakımından sadece Bursa’nın değil Türkiye’nin sayılı merkezlerinden biriydi. Çitli, Şeker, Bakmaca, Terce maden suları İnegöl’de bulunuyordu. İnegöl’ün markalaşmış ilk değeri olan Çitli maden suyu kasaba merkezine 11 km uzaklıkta ve Çitli köyü sınırları içinde yer almaktadır. Maden suları öteden beri kıymetini bilen köylülerce sindirim güçlüğü ve cilt rahatsızlıkları gibi çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılagelmiştir. Ancak daha bilinir hale gelmesi ve şöhretinin ülke çapına yayılması Sultan Abdülaziz’in ve Sultan II. Abdülhamid’in bu suyu tercih etmeleri neticesinde olmuştur. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren üne kavuşan Çitli yarım asır cazibe merkezi olmayı sürdürmüştür. Rençberoğlu Angelos adlı bir müteşebbis 8 Kasım 1866 tarihinde aldığı izinle burayı ekonomik bir değere dönüştürmüştür. Bunun üzerine müteşebbisler tarafından imtiyaz hakkı için rekabet yaşanmıştır. 1 Aralık 1871 tarihinde yenilenen sözleşmeyle işletme imtiyazı bu hakkı uzun yıllar elinde tutacak olan eczacı Della Sudda Faik Paşa’ya devredilmiştir. Ahmed Vefik Paşa, Bursa valisi olduğu yıllarda (1879-1882) maden suyundan elde edilen senelik gelirin 22 Şubat 1881 tarihli kararla Bursa Gureba Hastanesi’ne tahsisini gerçekleştirmiştir. Suyun Bursa ve İstanbul’a nakli ve müşterilerin Çitli’ye kolay ulaşımı için Mudanya’dan başlayarak Bursa ve İnegöl’den geçecek bir demiryolu projesi gündeme gelmiş ancak gerçekleştirilememiştir. Mide rahatsızlığı sebebiyle gelen hastalara hizmet sunabilmek amacıyla bölgede otel ve lokanta yapılmıştır. Kurtuluş Savaşı’nda bozguna uğrayan Yunanlılar geri çekilirken tesisi bomba ile tahrip ettiğinden su kaynağı zarar görmüş ve su azalmıştır. 1887 yılında 16 sayfalık “Çitli Maden Suyu” adlı bir kitap basılmıştır. Burada, suyun hangi hastalıklara iyi geldiğine dair tanınmış doktorların yazdıkları raporlar yer almıştır. Bu çalışmada “Çitli Maden Suyu” adlı kitap, çeviri yazı ile ilim dünyasına kazandırılmış, bu sayede konuya ilgi duyanlara katkı sağlanması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
İnegöl, Çitli maden suyu, 19. Yüzyıl, Uludağ, Ahmed Vefik Paşa, Della Suda Faik Paşa.
Abstract
Inegöl was one of the important centre on account of mineral water not only in Bursa but also in Turkey in Ottoman era. Çitli, Şeker, Bakmaca, Terce mineral waters were in Inegöl. Çitli mineral water, which was the first branded value of Inegöl, is located 11km away from the town centre and in the borders of the Çitli village. Mineral water has been used by the villagers who know the value of it for the cure of illnesses such as indigestion and skin problems for a long time. However, it was become more known and popular in the whole country as a result of this water preferred by Sultan Abdulaziz and Sultan Abdulhamid II. Çitli, which has been famous from the second half of the 19th century, has been a centre of attraction for a half century. An entrepreneur, named Rençberoğlu Angelos transformed this place to an economic value with the permission taken on November 8, 1866. Upon this, a rivalry occured for the franchise among the entrepreneurs. On December 1, 1871, with the renewed contract, operating right was transferred to pharmacist Della Suda Faik Paşa, who will have had this right for many years. Ahmet Vefik Paşa assigned the annual benefit acquired from the mineral water to Bursa Gureba Hospital with the decision dated February 22, 1881 during the years (1879-1882) when he was the governor of Bursa. For the transfer of water to Bursa and Istanbul and for the easy access of the customers to Çitli, a railway project, which starts from Mudanya and passing through Bursa and Inegol, came into question but it was not realized. In order to provide service to the patients who came because of the stomach upset, a hotel and a restaurant was built in the area. The Greeks, who were defeated in the Independence War, destroyed the site with the bomb while they were retreating. The water source was damaged and the water decreased. In 1887, a 16-page book named “Çitli Maden Suyu” was published. In this book, reports written by famous doctors about which illnesses the water is good for, took place. In this study, the book named “Çitli maden suyu” is brought in to the science world with translation writing. By this means, it is aimed to contribute to people who are interested in the topic.
Keywords
Inegöl, Çitli Mineral Water, 19th century, Uludağ, Ahmet Vefik Paşa, Della Suda Faik Paşa.
