Özet
ORTAÖĞRETİMDE DEMOKRASİ EĞİTİMİ: 9. SINIF TARİH DERS KİTABININ DEMOKRASİ VE DEĞERLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ
21. yüzyılda ideal bir yaşam biçimi olarak karşımıza çıkan demokrasi, eğitime önemli bir sorumluluk yüklemiştir. Günümüzde demokrasinin bireyler tarafından içselleştirilmesi ve bir yaşam felsefesi haline getirmesinin yolu, toplumların sağlayacağı demokrasi eğitimi ile mümkündür. Bireylerde demokrasi eğitiminin yapılacağı ve demokrasi bilincinin kazandırılacağı kurumların başında okullar gelmektedir. Eğitim kurumlarında -özellikle de ortaöğretimde-, demokrasi ve insan hakları temalarının işlenebileceği en önemli derslerden biri olarak da tarih dersleri karşımıza çıkmaktadır. Öğrencilerin demokrasi ve insan haklarını, tarihi seyri içerisinde uygulamalarla kavrayarak öğrenmesi beklenen bir durumdur. Tarih dersi ile öğrencilerin, demokratik değerleri, nitelikleri ve demokratik yönetim yollarını kavraması ve aynı zaman da demokrasi bilincini içselleştirmesi ve hayatının ileriki dönemlerinde yaşamına uygulaması beklenmektedir. Bu bakımdan araştırmanın temel amacı, ortaöğretim 9. Sınıf için hazırlanmış olan müfredatta ve ders kitabında demokrasi ve değerlerine ilişkin doğrudan ve dolaylı vurguları tespit edip niteliği üzerinde tartışmak ve alanyazına katkı sağlamaktır. 21. yüzyılın popüler bir değeri olan demokrasinin, tarih dersi müfredatına ve ders kitabına nasıl yansıdığı, ülkenin demokrasiye bakışı ve insanların demokrasi adına aldığı eğitimin değerlendirilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Tarih ders kitaplarında demokrasi ve değerlerinin yansımasını anlatan bu çalışmada, söylem ve pratikteki farklılıkları tespit etme amaçlı nitel bir araştırma yaklaşımı benimsenmiş olup, veriler ortaöğretim 9. Sınıf tarih müfredatı ve ders kitabından doküman incelemesi yoluyla elde edilerek betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Sonuç olarak, hem Türk Milli Eğitiminin hem de tarih derslerinin genel amaçlarında, demokrasi ve değerlerine ilişkin önemli vurguların yapılmasına; müfredatın ve müfredata bağlı olarak hazırlanan ders kitabındaki bazı konuların demokrasi ve değerlerini vurgulama açısından müsait olmasına rağmen, ortaöğretim tarih 9. sınıf müfredatının ve ders kitabının demokrasi ve değerlerine ilişkin vurgu açısından yeterli olmadığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Demokratik Eğitim, Demokrasi, Tarih Eğitimi, 9. Sınıf Tarih Ders Kitabı.
