Özet
FOUCAULT’UN İKTİDAR VE SÖYLEM ANALİZİ AÇISINDAN KİRALIK KONAK
Bu çalışma filozof, sosyal teorisyen, edebiyat eleştirmeni ve düşünceler tarihi uzmanı olan Michel Foucault’nun bakış açısı temel alınarak Türk modernleşmesi bağlamında Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Kiralık Konak romanını incelemeyi hedeflemiştir. Foucault’nun geliştirdiği iktidar, özgürlük, direniş ve söylem kavramları Kiralık Konak romanındaki sosyolojik olaylarla ve karakterlerle ilişkilendirilmiştir. Foucault’da ortaya çıkan deli, suçlu, evsiz ve yoksul özneler ve bu öznelerin ele alınma biçimi romandaki alafranga tiplerle ilişkilendirilmiştir. Foucault’nun bakış açısıyla bakılacak olursa, Kiralık Konak romanındaki alafranga tiplerin geleneksel Osmanlı değerlerinden kopması bir uyumsuzluk olarak görülmüştür. Türk toplumundaki bürokratlar, yazarlar, edebiyat eleştirmenler ve sosyologlar tarafından da alafranga tipler olumsuz ve ötekileştirilmiş özneler olarak yorumlanmıştır. Bu çalışmada ise alafranga tipler Osmanlı toplumunun kendini sorgulaması açısından olumlu ve özgürleştirici tipler olarak yorumlanmıştır. Ayrıca, alafranga tiplerin toplumda kendilerine yer bulamamaları yurtdışına kaçmalarına neden olduğu için bir anlamda kapatılma ile karşı karşıya kalmıştır. Dolayısıyla, alafranga tipler Osmanlı toplumundaki hâkim iktidar söylemlerin ve değerlerin karşısında durmaya çalışarak bir anlamda direniş de göstermişlerdir fakat sonunda mutlaka züppe ya da hain olarak etiketlenmiş ve cezalandırılmışlardır. Alafranga tipler toplumun değişmesi, dönüşmesi ve kendini sorgulaması bir olanak iken, roman yazarı tarafından ötekileştirilmiş, yurtdışına kapatılmış ve cezalandırılmıştır
Anahtar Kelimeler
Kiralık Konak, iktidar, söylem, modernleşme, alafranga tipler
