Özet
DİNLEME-ANLAMA BECERİSİNDE KELİME DAĞARCIĞININ, DİLBİLGİSİNİN VE DİNLEME-ANLAMA STRATEJİ KULLANIMININ ETKİSİ
Dinleme anlama becerisi birbiri ile ilişkili birçok süreci içerir ve çok yönlüdür. Bu süreçlere örnek olarak sesli mesajı duymak, anlamlı parçalara bölmek ve anlamak gösterilebilir. Bu süreçler dinlediği anlamak için önemli olmakla beraber, özellikle duyulan sesli mesajları anlamlı parçalara bölmek için iyi bir kelime dağarcığı, dilbilgisi ve etkili strateji kullanımı gerekmektedir. Bu çalışmada amaç kelime dağarcığı, dilbilgisi ve strateji kullanımının dinlediğini anlama becerisine etkisini araştırmaktır. Çalışma üç farklı dil seviyesinde olan 73 hazırlık sınıfı öğrencisi ile yapılmıştır. Çalışmada hedef etmenlerin etkisi çoklu regresyon analizi yapılarak incelenmiştir. Sonuçlar kelime dağarcığının en belirleyici etmen olduğunu göstermiştir. Öğrencilerin kelime dağarcığı arttıkça onların dinleme anlama becerilerinde de artış gözlemlenmiş ve bu pozitif korelasyon 0,710 olarak bulunmuştur. İkinci belirleyici etmen olan dilbilgisiyle anlama dinleme becerisi arasında 0,705 oranında pozitif korelasyon görülmüştür. Öğrencilerin kullandıkları söyledikleri dinleme anlama stratejileri ile dinleme anlama arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bu bulgulara dayanarak oluşturulan çoklu regresyon modellerinde elde edilen veriler, dinleme anlama becerisinde kelime dağarcığı tek başına varyansın %49.6’sını açıklarken, dilbilgisi ile birlikte ise varyansın %55.6’sını açıkladığı görülmüştür. Bu çalışmanın bulguları, dinleme-anlama becerisinde dilbilgisi ve kelime dağarcığının önemini gösteren önceki çalışma bulgularıyla örtüşmektedir. Ancak, bu çalışmada önceki çalışmaların aksine strateji kullanımı ile dinleme anlama becerisi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çalışma bulgularından yola çıkarak, düşük dil seviyedeki öğrencilerin kelime dağarcığının geliştirilmesi için çalışmalar yapılması gerektiği söylenebilir. Kelime öğretimine yönelik etkinlikler ve alıştırmalar mevcut dil öğretimi programlarına kolayca entegre edilebilir. Bunun yanı sıra, kelime dağarcığı ve dil bilgisinin anlama becerisindeki önemi öğrencilere dil öğrenme tecrübelerinin hemen başlarında hatırlatılarak, onların bu iki konuda daha bilinçli öğrenciler olması sağlanabilir.
Anahtar Kelimeler
Dinleme-anlama becerisi, faktörler, dilbilgisi, kelime dağarcığı, strateji kullanımı
