Özet
TASARIM İMGESİ OLARAK DİL PSİKODİLBİLİMSEL VE EDİMBİLİMSEL BİR UYGULAMA
İnsanlığın konuştuğu dil tek başına kelime, ses, dilbilgisi kurallarıyla değer kazanmaz. Dilsel birimler, dilin sahibi bireylerle ilişkileri sonucu anlamlanır. Yaşanmışlıklar sonucu edinilen tecrübelerle birey gerçekliği dilsel birimler aracılığıyla zihninde tasarlar. Söylemler bu tasarımlar aracılığıyla şekillenir, dışa vurur ve bireyin kimliğini oluşturur.
Bu çalışma iletişim sürecinde zihinde kurgulanan çoğu zaman farkına varmadan ya da dikkat etmeden kullanılan söylemle ortaya çıkan dilsel yapıları çözümlemeyi ve dilin gizemli boyutu üzerinde okurda psikolinguistik ve pragmatik bir bakış açısıyla farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Bu farkındalıkla bilinçlenmiş bireylerin dil aracılığıyla birbirlerini daha iyi tanıyacakları, sorunları şiddet yerine dille çözmeye yönelecekleri düşünülmektedir. Bireyin söylemlerinden onun niyeti, amacı, pozitif mi negatif mi bir davranış sergilediği ve ne tür bir ruh hali içinde olduğu kolaylıkla anlaşılabilir. Bu yaklaşımla dil bir problem çözme aracına dönüşür. Araştırmanın örneklemini sosyal yaşamda farklı bağlamlardaki söylemler oluşturmaktadır. Söylemlerin çözümlenmesinde Antoine Culioli’nin sözcelem kuramıyla birlikte eleştirel söylem çözümlemesi yöntemi kullanılmış ve veriler betimsel analizle yorumlanmıştır.
Dildeki her birim kullanımlarına göre farklı değerlere bürünür. Olumlu algılanan ifadeler olumsuz olumsuz algılanan ifadeler olumlu bir değer taşıyabilir. “İstemek, ümit etmek” fiilleri anlamsal boyutta negatifliği “fena” sözcüğü pozitifliği işaret edebilir. Sözceleyen özne ise dil kullanımlarında bir stratejist, manipülatör, uzlaşımcı veya kışkırtıcı olarak ön plana çıkar. Bu nitelikler dilin pragmatik özelliğinden kaynaklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Söylem, Sözcelem, Psikolinguistik, Tasarım, Pragmatik
