Özet
DİVÂN-I LÜGAT’İT TÜRK’TE SES GELİŞİMİ VE YAZIM KARŞILAŞTIRMALARI
Bu karşılaştırmalar aynı nüsha üzerinde çalışan Besim Atalay “Divân ü Lügat’it Türk” ve Talat Tekin “XI Yüzyıl Türk Şiiri”’ yle bunlardan farklı bir nüshaya çalışan Fıtrat’ın “En Eski Türk Edebiyatı Numuneleri” adlı eser karşılaştırıldığında aynı kelimede bazı seslerin değiştiği ve farklı yazıldığı görülür.
Bu ses ve yazım farklılıkları belirli kelimeler üzerinden nazal n (ñ) sesinin önceki durumu ve sonraki gelişim şekilleri değerlendirilir. ñ sesinin DLT’de daha önceki ses değerinin nk olduğunu görüyoruz. Bu durum aynı kelimenin parantez içinde ذك şeklinde yazılması bir tercih değil ڭ ñ ve گ g ses değerlerinin ayrımını ifade etmek içindir. kinkeşdi (kiñ eşdi), sünkeşdi (süñeşdi), manka (maña), anık (anıñ), ankar (añar), künklüm (küñlüm), yalınkuk (yalıñuk) yüzinkke (yüziñe), tinlinkni (tılıñnı) gibi. Bunun yanında birçok kelimenin de hem k hem de g’li şekilllerini görmek mümkündür: erk> erig, ülük>ölüg, ükreyü>ügriyü gibi.
Konuşma dilinden derlenen metinlerde erken dönemde lehçe ve şivelerin bazı özellikleri bu sesler üzerinden yazıya yansır. ñ sesinin de g sesi gibi lehçe ve şivelerde ayırt edici özelliği öne çıkarak lehçe ve şive ayrımında etkili sesler arasına girebilir.
Anahtar Kelimeler
Fıtrat, en eski numune, Türk edebiyatı, Kaşgarlı Mahmud
