|
|
|
Yazar
|
:
Metin DEMİRCİ
& Dursun KIRMIT
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
10
|
|
Sayfa |
:
51-85
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Metin DEMİRCİ & Dursun KIRMIT, (2016). TARİHİ TÜRK LEHÇELERİNDE VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE GENİŞ ZAMAN ÜZERİNE BİR İNCELEME. Route Education and Social Science Journal , 10, p. 51-85. Doi: 10.17121/ressjournal.534.
|
|
8178 3458
|
Özet
Bu çalışmada geniş zaman eklerinin tarihi Türk lehçelerinde ve Türkiye Türkçesinde kullanımı ele alınmıştır. Geniş zaman eki olarak kullanılan -r, -Ar, -Ir ve -Ur eklerinin geniş zamanı karşılamakla birlikte anlam kayması yoluyla diğer kipleri karşılaması üzerinde durulmuş; -r, -Ar, -Ir ve -Ur eklerinin aynı zamanda yapım eki olarak kullanımı örneklerle izah edilmiştir. Ayrıca “tur-” fiili ile -ur ekinin beraber kullanıldığında geniş zaman yerine başka zamanların teşkilinde görev aldığı görülmüştür: -gU turur kalıbının Karahanlı Türkçesinde gelecek zamanın oluşumunda kullanıldığı; Harezm Türkçesinde -A/-U turur kalıbının şimdiki zaman eki olarak kullanıldığı; -p, -Ip, -Up turur kalıbının az rastlanmakla beraber öğrenilen geçmiş zamanı ve görülen geçmiş zamanı karşıladığı; -GU turur kalıbının gelecek zaman eki olarak kullanıldığı; Kıpçak Türkçesinde -p, -Ip, -Up turur/-ptur kalıbının öğrenilen geçmiş zamanı karşıladığı; A/ -y turur, -A/-y dIr
Anahtar Kelimeler
Geniş zaman, -r, -Ar, -Ir ve -Ur ekleri, turur yapısı
Abstract
In this study, the use of the present tense suffixes in the historic Turkish dialects and Turkey Turkish was discussed. Used as the present tense suffix, the suffixes of -r, -Ar, -Ir and - Ur not only correspond to the present tense, but also correspond to other modals through semantic shift. This is emphasized; the usage of the suffixes of -r, -Ar, -Ir and - Ur as derivational affixes were explained through examples. In addition, when the verb "tur-" is used together with the suffix of -ur, it is seen that it is functional in the formation of other tenses instead of present time: that the structure of -gU turur is used in the formation of the future tense in Karahanlı Turkish; that the structure of -A/-U turur is used as the suffix of present progressive tense in Khwarezm Turkish; that the structure of -p, -Ip, -Up turur corresponds , although used rarely, to learned past tense and experienced past tense; that the structure of -GU turur is used as the suffix of future tense; that the structure of -p, -Ip, -Up turur/-ptur corresponds to learned past tense in Kipchak Turkish; that the structure of A/ -y turur/ -A/-y dIr
Keywords
Present tense, the suffixes of -r, -Ar, -Ir and -Ur, the structure of “turur”
