|
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. .
|
|
|
|
Yazar
|
:
Anvar YUSUPOV
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2024
|
|
Sayı |
:
87
|
|
Sayfa |
:
49-60
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Anvar YUSUPOV , (2024). TURAN VE İSLAM’IN BULUŞMA NOKTASI. Route Education and Social Science Journal , 87, p. 49-60. Doi: 10.17121/ressjournal.3545.
|
|
385 283
|
Özet
Miladın 7. yüzyılının ilk yarısı Avrasya kıtasının jeopolitik acıdan yeniden dizaynın başlangıcı olmuştur. Büyük kıtanın iki süper gücü olan Sasani ve Bizans İmparatorlukları arasında uzun yıllar sürecek kanlı savaşlar başlamıştır. Savaş ateşperestlik ve Hristiyanlık adına yürütüldüğü için muharebeye sadece ordular değil aynı zamanda halklar da doğrudan dahil olmuşlardır. Bu savaşlarda on binlerce insan öldürülmüş, yüz binlercesi mağdur olmuş, milyonlarcasının inançları ayaklar altına alınmış, mabetler yıkılmış, şehirler ateşe verilmiştir.
Bu dönemde karşı karşıya gelen süper güçlerin ilgisini çekmeden, kanlı olayların tam ortasında yeni bir güç filizlenmekteydi. Yeni bir din, yeni bir devletle yepyeni bir uygarlığı doğuracaktı, geleceğe yön verecekti. Ayrıca, bu yeni din savaşta mağlubiyetle evlerinden ve mabetlerinden ayrılan Hristiyan ve Yahudileri “Ehl-i kitap” olarak görmekteydi. İslam dininin kutsal kitabında savaşı Bizans’ın kazanacağı müjdelenmişti.
Bu gelişmelerden yarım asır önce Asya’nın uçsuz bucaksız bozkırları ve Orta Asya’nın en eski şehirlerini ele geçirerek, kadim Turan uygarlığını yeniden ayağa kaldıran devlet kurulmuştur. Sahneye yeniden Türkler çıkmışlardır. İpekyolu ticareti üzerinden ortaya çıkan Turan-İran rekabeti Bizans için eşsiz bir müttefik, çaresiz bekleyen Nasrani ve Museviler için bir umut olmuştur.
Makalede 7. Yüzyılda Avrasya’da yaşanan jeopolitik dengeler Bizans-Sasani savaşı, Bizans-Türk ilişkileri, İpekyolu güzergâhındaki ticaret Avrupa, Çin, Müslüman kaynakları üzerinden Turan-İslam ekseninde yepyeni bir bakış açısıyla analiz edilmektedir.
Günümüzde Türk-İslam Dünyasında yaşanmakta olan geniş çaplı iş birliğinin başlatılması geçmişte Türklerin İslam ile tanışmaları ve İslam dinine yaptığı hizmetleri konularını daha da güncel duruma getirmiştir. Araştırmada Bizans kronolojileri, Çin kronolojileri, Rusça kaynaklar, ayrıca, ünlü Türkolog Lev Gumilev’in “Eski Türkler” kitabından istifade edilmiştir. Kuranı Kerim ayetleri ve Hadisler ünlü Özbek alimi Şeyh Muhammed Sadık Muhammed Yusuf’un “Tefsir-i Hilal” ve “Hadis ve Hayat” kitapları, Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığının resmi kaynaklarından incelenmiştir. İslam tarihine ait bilgiler ünlü İslam tarihçisi İmam Ebû Ca‘fer Muhammed İbn Cerîr Taberî’nin “The History of Al-Ṭabarī” (Ta’rikh al-rusul wa’l-mulūk) eserinin Arapça ve İngilizce versiyonları mukayeseli analizi yapılmıştır.
Makalede konuya ait nitelikli bilgiler elde edilmesi ve yeni yaklaşım ortaya konulmasına özen gösterilmiştir. Konunun tarihi gerçeklerden yola çıkarak, günümüzün jeopolitik gündemine uygun olarak, mercek altına alınması tarihi belgelerin incelenmesi ve derin analiz yapılmasını gerekli kılmaktadır. Dolayısıyla, çalışmada nitel araştırma yönteminden, doküman taraması tekniğinden faydalanılmıştır. Bu kapsamda Özbekçe, Türkçe, Rusça, İngilizce ve Arapça kaynaklar dikkate alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
İslam, Turan, Orta Asya, Türkler
Abstract
The redesign of the Eurasian continent's geopolitical structure began in the early part of the seventh century BC. The Sassanid and Byzantine Empires, the two superpowers of the supercontinent, commenced a protracted and brutal battle. People were directly involved in the conflict in addition to military since it was fought in the name of Zaroastrism and Christianity. The war expanded in scope. Tens of thousands of people died, hundreds of thousands were injured, millions of people's faiths were violated, temples were demolished, and cities were set ablaze. Yet, the war was not over.
In the midst of bloody events, a new force was emerging without drawing the notice of the rival superpowers. A new religion would spawn a new state and an entirely new civilization, influencing the course of history. Also, this new religion regarded Christians and Jews as "People of the Book," despite the fact that they had abandoned their homes and temples after losing the battle. Yet Islam's Holy Book describes as a winner of the war the Bisans. Here miracle happens, the written prophesy of the third party becomes real, Bisans achieved victory. However, the miracle's actions would be someone else's property.
The ancient Turan civilization was revived by an empire that was founded fifty years prior to these advances by conquering the vast Asian steppes and the oldest towns in Central Asia. Once more, Turks appeared. Byzantium would gain a unique ally in the Turan-Iranian conflict, which developed over the Silk Road trade, as well as hope for the waiting Jews and Christians.
The events of the 7th century in Eurasia -the Byzantine-Sassanid war, Byzantine-Turkic relations, and trade along the Silk Road -were examined in the essay from a fresh angle on the Turan-Islam axis through Europe, China, and Muslim resources.
The initiation of the wide-ranging cooperation in the Turkish-Islamic World today has brought the subjects of the Turks' acquaintance with Islam and the services they rendered to the religion of Islam even more up to date. In the research, Byzantine chronologies, Chinese chronologies, Russian sources, as well as the famous turcologist Lev Gumilev's book "Old Turks" were used. The verses of the Quran and the Hadiths and the books of the famous Uzbek scholar Sheikh Muhammed Sadik Muhammed Yusuf, "Tafsir-i Hilal" and "Hadith and Hayat", were examined from the official sources of the Directorate of Religious Affairs of Turkey. Information on Islamic history has been analyzed by comparing the Arabic and English versions of the book "The History of Al-Ṭabarī" (Ta'rikh al-rusul wa'l-mulūk) by the famous Islamic historian Imam Abu Ja'far Muhammad Ibn Jarir Tabari.
In the article, care was taken to obtain qualified information on the subject and to introduce a new approach. Taking the subject under the spotlight in accordance with today's geopolitical agenda, based on historical facts, necessitates the examination of historical documents and deep analysis.
The document scanning technique, a qualitative research method, was used in the study. Resources in Uzbek, Turkic, Russian, Persian, English, and Arabic were used in this context.
Keywords
İslam, Turan, Central Asia, Türkic
|
|
