Özet
HULEFA-İ RAŞİDİN DÖNEMİ BİAT POLİTİKALARI
Biat kavramı gündelik hayatta tarikat ve cemaatlerde, bazen de halk arasında kullanıldığı görülmektedir. Fakat bu kavramın, genişletilerek biatın islam siyasal yapısındaki yeri ve durumu, tarihsel süreç içerisinde ne gibi değişikliklere uğradığı, gerek literatürsel, gerek yönetim ve siyasi yapı içerisindeki değişiklikler çerçevesinde incelenmesi gerekmektedir. Hz. Peygamber’in vefatı ile siyasi bir boşluk içerisine düşen müslümanlar Hz. Peygamber’den sonra İslam devletinin başına kimin geçeceği konusunda ihtilafa düşmüşlerdir. Nitekim bu tartışma imamet ve hilafet meselesi olarak çeşitli ilim dallarında kendine yer bulmuştur. Halk, itaat etme, onun hükmüne uyma, vereceği her türlü kararları destekleme anlamında devlet başkanına biat etmiştir. Hz. Ebubekir ile başlayan hilafet, Hz. Ali’ye kadar devam etmiş, daha sonraki dönemlerde özellikle Emeviler’de saltanata dönüşmüştür. Daha önceleri gönüllü olarak alınan biatin daha sonraları zorla alındığı da olmuştur. Yöneticiyi ve devlet başkanını tanıma anlamına gelen biatin, sonraki dönemlerde halifenin sözünden çıkmamak üzere onun emri altına girme anlamına geldiği zamanlar da olmuş; Abbasi ve Osmanlı Devleti ile tam olarak olmasa bile gerçek mahiyet, içerik ve anlamına kavuşmuştur. Klasik İslam mezheplerinde de önemli bir yer kapsayan biat, hilafet makamının bir unsuru değil bir parçası şeklinde anlaşılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada alanyazın çercevesinde; Hz. Peygamber dönemi ve Dört halife dönemi, ekseninde klasik İslam mezheplerinde biat algısı teferruatıyla işlenmiş ve bu bakış açısıyla günümüzdeki biat algısına ışık tutulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Biat, Efdaliyet, Hizb, İmamet, Hilafet
