Özet
DEYİMLERDE CİNSİYET KAVRAMI ÜZERİNE BİR TASNİF DENEMESİ
Bu incelemede, cinsiyetin açık ya da kapalı bir şekilde, sezdirilerek anlatıldığı deyimler üzerine bir tasnif yapılmaya çalışılmıştır. Türkçede kelimelerin yapısal açıdan dişilik ya da erillik yansıtmadığı ancak bu farklılığın bir şekilde belirtildiği bilinmektedir. Bu ayrımı ön plana çıkaran deyimlerin, hangi açılardan anlamlandırıldığı incelenmeye çalışılmıştır. Buna göre ele alınan deyimlerde kadını ya da erkeği toplumsal anlam açısından olumlayan ya da olumsuzlayan deyimlerin varlığına dikkat çekilmiştir. Deyimlerin dil içinde üstlendiği anlam bakımından daha çok olumsuz bir durumun dile getirilmesinde deyimlere başvurulduğu görülmüştür. Çalışmada sadece kadın ya da erkek için kullanılan deyimlerin hangi yolla cinsiyeti öne çıkardığı tasnif edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda sözcüklerin, doğuşundan kaynaklı olmak üzere; akrabalık, kişi, hayvan, kullanılan nesne, fiziksel eksiklik kusur veya hastalık adlarında, biyolojik farklardan kaynaklanan deyimlerde cinsiyet ön plana çıkarılmıştır. Öte yandan sözcüğün sonradan kazandığı anlama bağlı olarak örtmece, mecaz anlamla cinsiyet yüklenmesi gibi bir tasnif de yapılmıştır. Kelime grubuyla oluşturulan deyimlerde ise kendi yapısında olmasa bile kelimelerin dişil ve eril anlam yüklenmesi de yapılan incelemeye dâhil edilmiştir. İncelenen deyimler çeşitli açılardan gruplandırılarak yorumlanmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Deyim, Cinsiyet, Dil Bilgisi, Türkiye Türkçesi, Erkek, Kadın.
