Özet
ESNAF TABELALARINDA YABANCI KELİME DAĞILIMI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA: FETHİYE ÖRNEĞİ
Bu betimsel çalışmada Muğla ili, Fethiye ilçesi sınırları içerisinden seçilen 4 bölgede yer alan işletme tabelalarındaki yabancı kelime dağılımını belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmada, birinci bölge olarak Fethiye Merkez (95. Cadde, Paspatur Çarşısı, Fethiye Kordon), ikinci bölge olarak Karaçulha Mahallesi, üçüncü bölge olarak Çalış Plajı ve çevresi, dördüncü bölge olarak da Ölüdeniz Mahallesi ve Hisarönü/Ovacık Bölgesi seçilmiştir. Yabancı kelimeler, Türkçeyi hem yazı dili hem de konuşma dili bağlamında olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu nedenle, tabelalarda yabancı kelime kullanım oranına ve işletme sahiplerinin tabelalarında yabancı kelime tercih etme sebeplerine yönelik bilimsel çalışmaların gerekliliği daha da önem kazanmaktadır. Çalışmada örneklem seçilirken, turistlerin yoğun olarak ziyaret ettikleri bölgelerin yanında, doğrudan gezi rotasında olmadığı için nispeten daha az ziyaret ettikleri bölgelere de yer verilmiştir. Böylece, turistlerin yoğun olarak ilgi gösterdiği yerler ile nispeten daha az ziyaret ettikleri yerler arasında karşılaştırma yapılması amaçlanmıştır. Araştırma, nitel ve nicel veri toplama tekniklerinin bir arada kullanıldığı karma desenli bir çalışmadır. Araştırma kapsamında ilk olarak yabancı dillerin etkisinin görüldüğü ve görülmediği tabela isimleri betimsel tarama yoluyla derlenmiştir. Derlenen isimler bir havuzda toplanmış ve araştırmacılar tarafından ayrıntılı bir şekilde incelenip kategorilere ayrılmıştır. Çalışmanın ikinci etabında ise ulaşılabilen ve araştırmaya gönüllü olarak katkı sağlamak isteyen 10 esnaf belirlenmiştir. Belirlenen esnaflarla yüz yüze görüşmeler yapılmış ve 10 soruluk bir sormaca yardımıyla; tabelalarındaki isimleri tercih etme sebepleri, seçtikleri isimlerin avantajları/dezavantajları ve tabelalarda yabancı kelime kullanımı hakkındaki görüşleri bağlamında veriler toplanmıştır. Sınırlı bir ölçekte ele alınan bu çalışmanın sonuçlarının; Türkçenin yabancı dillerle etkileşiminin boyutunu ve bu konuyla ilgili ne gibi çalışmalar yapılabileceğini belirlemede alana katkı sağlaması umulmaktadır. Çalışmada elde edilen verilerle, tabelalarda kullanılan kelimelerin dağılımı ve esnafların isim tercihlerini etkileyen faktörler ortaya konmaya çalışılacaktır. Araştırma sonuçlarına göre, turizm faaliyetlerinin yaygın olduğu Fethiye Merkez (95. Cadde, Paspatur Çarşısı, Fethiye Kordon), Çalış Plajı ve çevresi, Ölüdeniz Mahallesi ve Hisarönü/Ovacık Bölgelerinde yer alan tabela isimlerinde, yabancı kelimeler daha sık kullanılmaktadır. Turizm faaliyetlerinin nispeten daha az olduğu Karaçulha Mahallesinde ise tabela isimlerinin genellikle tamamen Türkçe kelimelerden oluştuğu görülmektedir. Diğer taraftan işletme sahipleri; tabelalarında kullandıkları kelimeleri belirlemede işletmelerinin konumunun etkili olduğunu, turistik bir bölgede bulundukları için yabancı kelimelerin çok daha akılda kalıcı olduğunu, tabelalarda yabancı kelime kullanılmasına karşı olmamakla beraber Türkçe kelime kullanılması fikrini desteklediklerini ifade etmiştir.
Anahtar Kelimeler
Tabelalarda yabancı kelime kullanımı, Fethiye esnaf tabelaları, yabancı dillerin etkisi.
