|
|
|
Yazar
|
:
Mehmet ALPTEKİN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
332-341
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Mehmet ALPTEKİN , (2017). BAMSI BEYREK DESTANI İLE TATAR TÜRKLERİNİN ALIP-MEMŞEN DESTANI’NIN KARŞILAŞTIRILMASI. Route Education and Social Science Journal , 19, p. 332-341. Doi: 10.17121/ressjournal.799.
|
|
1753 1545
|
Özet
Türk kültürünün gizli bir hazinesi olan Dede Korkut, destan geleneğinden halk hikâyeciliğine geçişin ilk basamağını teşkil edip atlı göçebe hayat kültürünün de canlı vesikası durumundadır.
Dede Korkut destanlarının bazıları sözlü kültür geleneği içerisinde bugün Adriyatikken Çin Seddi’ne kadar uzanan Türklük coğrafyasında yaşamaya devam etmektedir. Alıp-Memşen destanı da Dede Korkut Kitabı’ndaki Bamsı Beyrek destanın Tatar Türkleri arasında yaşayan bir varyantıdır.
Bamsı Beyrek destanı; Kazak ve Karakalpaklar’da “Alpamıs”, Özbeklerde “Alpamış”, Başkurtlarda “Alpamıs” Altay Türklerinde “Alıp- Manaş”, Azerbaycan ve Türkmen Türkleri arasında “Bamsı Beyrek”, Anadolu’da “Bamsı Beyrek”, “Bey Böyrek”, “Ak Kavak Kızı”, “Bey Bayram”, Gagavuz Türklerinde “Dengiboz” ve Tatar Türkleri arasında da “Alıp-Memşen” adıyla bilinmekte ve sözlü gelenekte de anlatılmaktadır.
Çalışmamıza kaynaklık eden Alıp-Memşen destanı F.V. Ahmetova’nın Tatar Halık İcatı Dastannar, (Kazan 1984: 49-53) adlı eserinden alınarak Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Çalışmamızda Bamsı Beyrek destanı ile Alıp-Memşen destanını mukayese edeceğiz. Bu sayede Türk dünyasındaki ortak kültürel bağları ve zamanla farklı coğrafyada meydan gelen kültürel erozyonu gözler önüne sermeye çalışacağız
Anahtar Kelimeler
Tatar, destan, Alıp-Memşen.
Abstract
Dede Korkut, one hidden treasure of the Turkish culture, not only constitutes the first step of the transition from the epic tradition to folktale but is also the lively embodiment of nomadic horsemen life culture.
Some Dede Korkut epics continue to exist today across the Turkishness geography from the Adriatic to the Chinese Wall. The epic of Alıp Memşen that exists among Tatar Turks is a variant of Bamsı Beyrek epic in the Book of Dede Korkut.
The epic of Bamsı Beyrek, which is told in oral tradition, is known as “Alpamıs” among Kazakh and Karakalpak people; “Alpamış” among the Uzbek; “Alpamıs” among the Bashkirs; “Alıp- Manaş” among the Altaics; “Bamsı Beyrek” among Azerbaijan and Turkmen Turks; “Bamsı Beyrek”, “Bey Böyrek”, “Ak Kavak Kızı”, “Bey Bayram” in Anatolia; “Dengiboz” among Gagauzian Turks and “Alıp-Memşen” among Tatar Turks.
The source of our study, the epic of Alıp-Memşen was cited from F.V. Ahmetova’s Tatar Halık İcatı Dastannar, (Kazan 1984: 49-53) and translated into the Turkish language of Turkey. We will compare the epic of Bamsı Beyrek and the epic of Alıp-Memşen in the study. By this means we will try to reveal the common cultural bonds in the Turkic world and the cultural erosion occuring in various geographies in the course of time.
Keywords
Tatar, Epic, Alıp-Memşen.
