|
|
|
Yazar
|
:
BAHADIR GÜLDEN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
55
|
|
Sayfa |
:
131-143
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
BAHADIR GÜLDEN , (2020). RESEARCH ON SEMANTHICS EVOLUTION OF THE NOTION “YÜRÜMEK” IN TURKISH . Route Education and Social Science Journal , 55, p. 131-143. Doi: 10.17121/ressjournal.2805.
|
|
1032 762
|
Özet
Diller canlı yapılar olmalarına bağlı olarak binlerce yıllık süreçler içerisinde fonetik, morfolojik ve semantik hususlar başta olmak üzere pek çok açıdan değişim ve dönüşüme uğramıştır. Bu değişim ve dönüşüm sürecini etkileyen pek çok unsur söz konusudur. Başka bir dilde bulunmayan bir olgu, bu münasebetin sonucunda o dilde ya yeni bir kavram olarak kendisine yer edinmiş ya da kendi bünyesindeki bir kavramı anlam genişlemesine uğratarak karşılaşılan olguya anlam deryasında yer açmıştır. Özellikle kavramların en eski eserlerden itibaren ne gibi değişimler geçirdiğinin titizlikle irdelenmeye çalışılması, dillerin bu uzun süreçteki değişimlerini ve bunların sebeplerini daha somut ortaya koyabilmek açısından çok gereklidir. Anlam bilimi kavramlarda zaman içinde meydana gelen anlam değişikliklerini (genişleme, daralma, iyileşme, kötüleşme vb.) ele alan bir disiplindir.
Bu çalışma, yürümek kavramını Türkçeye ait ilk yazılı eser olan Orhun Abideleri’nde “yorı-” şeklinde geçtiği dönemden itibaren artzamanlı yöntemle incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bilgilerin elde edilmesinde otuz farklı sözlük ve eser taranarak “yürümek” kavramının yüzyıllar içerisinde geçirdiği anlam genişlemesi- daralması, ses değişiklikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yürümek kavramının fonetik değişikliklerinin sırasıyla yorı-mak > yöri-mek > yüri-mek > yürü-mek şekillerinde gerçekleşmiştir. Kavramın, anlam genişlemesi sonucunda 74 farklı anlam kazandığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe, anlam bilimi, yürümek.
Abstract
Related to their being live, languages changed and transformed in many aspects which are mainly phonetics, morphology and semantics in the past thousands years period. There are many elements we can state that affected this change and transformation process. A fact that does not exist in another language has either found a place for itself in that language after that interaction or has established a place for that enountered fact by expanding the meaning of a concept of itself. It is very necessary to make meticulous explorations especially to what extent the concepts has changed since the earliest works for revealing the changes of the languages in this long period and the reasons of these changes concretely. All of these factors mentioned above caused Turkish language to experience a fast cycle. Semantics is a discipline that deals with the meaning changes (expansion, contraction, recovery, deterioration, etc.) that occur over time.
This study aims at analysing the term “yürümek” diachronically since the period when it first appeared as “yorı-” in the Orhun Inscriptions, the first written work of Turkish language. In this study, document analaysis technique - one qualitative investigating methods - was used. It is tried to reveal the ablauts, semantic expansions and semantic constraints the term “yürümek” has experienced since hundreds of years by scanning thirty different dictionaries and works to obtain this knowledge. It is figured out that the phonetic changes of the term “yürümek” occured in sequence like this: yorı->yöri->yüri-> yürü- It is seen that the concept has more than seventy-four new meanings as a result of semantic extension.
Keywords
Turkish Language, semantics, walking.
