|
|
|
Yazar
|
:
Yaşar SUVEREN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2014
|
|
Sayı |
:
3
|
|
Sayfa |
:
275-291
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Yaşar SUVEREN , (2014). BAĞIMLILIK VE EŞİTSİZ GELİŞME EKSENİNDE DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE SANAYİLEŞME SÜREÇLERİ ÜZERİNE. Route Education and Social Science Journal , 3, p. 275-291. Doi: 10.17121/ressjournal.126.
|
|
7043 6190
|
Özet
Bu çalışmada Türkiye’nin ekonomik değişimi ve buna bağlı olarak da sanayileşme politikalarının geçirdiği dönüşüm üzerinde durulacak. Bu yapılmaya çalışılırken, başlangıcından günümüze değin ülkemizde benimsenen sanayileşme stratejilerindeki değişim ve farklılaşmalar, dünya ölçeğinde hegemonik bir iktisadi ve toplumsal sistem olan kapitalizmle ve kapitalist ekonomik sistemle olan bağımlılık ilişkisi içerisinde ele alınacaktır. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ve dünyanın çoğunluğunu oluşturan ülkeler, iktisat ve kalkınma sosyolojisi literatüründe azgelişmiş, gelişmemiş, gelişmekte olan ve bağımlı ülkeler olarak adlandırılmışlardır. Kapitalizmin ortaya çıkıp yaygınlaştığı ülkeler ile kapitalist ilişkilerle daha geç tanışan ülkeler arasındaki fark bu türden kavramlarla açıklanmaya ve adlandırılmaya çalışılmıştır. Kavram çokluğu, söz konusu ülkeler arasındaki ilişkinin tarihsel evrimin geçirdiği niteliksel değişimlerin göstergesi olarak da okunabilir. Bu alana ilişkin kuramsal çalışmaların üzerinde durduğu temel sorunlardan biri, ülkeler arasındaki eşitsiz ilişkinin dönüşüp dönüşmediğidir. Bunun yanısıra, dünya ve ülke ekonomilerinin iç evrimiyle bu ilişkilerin dönüşme olasılığının olup olmadığı da tartışılmaktadır. Yazıda benimsenen kavramsal çerçeve, Samir Amin’in kapitalizm çözümlemesinde formüle ettiği “eşitsiz gelişme” yaklaşımına ve “bağımlılık” etrafında geliştirilen bir dizi kuramsal katkılara dayanmaktadır. Çalışmada izlenen genel kuramsal yaklaşımla bağlantılı olarak Türkiye’nin kapitalist dünya sistemiyle “eklemlenme” ve “bağımlılık” ilişkisini merkezine alan çözümlemelere bağlı kalarak hareket edildi. Bu çerçevede kısaca Türkiye ekonomisinin tarihsel dönüşümüne değinilerek, “ithal ikamesine dayalı gelişme” ile 1980’li yıllarda başlayıp günümüze değin uzanan “ihracata dayalı gelişme” stratejilerinin bir değerlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır. Her iki gelişme stratejisinin Türkiye’ye neler kazandırıp neler kaybettirdiğine değinilmeye çalışılmıştır. Varılan genel sonuç her iki stratejinin de Türkiye’nin “sanayileşme” sorununun üstesinden gelmekte başarısız olduğu ve “bağımlılık” ilişkisini yeniden üreterek, Türkiye’yi kısır bir döngüye mahkûm ettiğidir. Bu sonuçta belirleyici birçok neden olmakla birlikte temel mekanizmanın dünya kapitalist sistemiyle kurulan “bağımlılık” ilişkisi olduğu düşünülmektedir. Bu olumsuz yargıya karşın yazıda, Türkiye’nin mevcut halde dahi içine kıstırıldığı döngüden kurtulacak potansiyeli ve önüne koyacağı kalkınma ve sanayileşme strateji ve yollarının olduğu savunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Türkiye’de sanayileşme, kalkınma, eşitsiz gelişme, bağımlılık, Türkiye’nin ekonomik dönüşümü.
Abstract
This study examines the economic transformation of Turkey, as well as the industrialization policies followed since the establishment of the Republic of Turkey, in relation to the global capitalist system by stressing the issue of dependency. The majority of countries around the world, including Turkey, are referred to as less developed, underdeveloped, developing or dependent countries in the development economics and sociology literature. The differences between established capitalist countries and those that experienced capitalist relations later are attempted to be captured by such concepts. The proliferation of concepts can be treated as an indicator of the historical evolution of the relationship between the two sets of countries. A fundamental question of theoretical studies on this topic has involved whether the unequal relationship between these countries would change. Also debated is the potential transformative impact of the internal evolution of national economies. This study is informed by Samir Amin’s explanation of “uneven development” and other literature related to dependency theory. Thus, the analysis focuses on Turkey’s “integration” into and “dependency” on the capitalist world system. Following a brief reference to the historical transformation of Turkey’s economy, the study provides an assessment of the “import-substituting industrialization” strategy, followed until the 1980s, and the “export-led industrialization” policies implemented since the 1980s. It contends that both strategies have failed to address Turkey’s “industrialization” problem and pushed the country into a vicious circle by reproducing “dependency” relations. While there may be several explanatory factors for this failure, the “dependency” relationship with the world capitalist economy is seen as the primary mechanism. Despite the pessimistic outlook, the article concludes that Turkey still has the potential to break the vicious circle, and there are alternative development and industrialization strategies.
Keywords
Industrialization of Turkey, development, uneven development, dependency, economic transformation of
