Özet
RUMELİ TÜRKÜLERİNDE KADINA ŞİDDETİN İZLERİ
İnsanoğlunun, kendince çeşitli sebeplerle gerçekleştirdiği yıkıma, yok etmeye ve zarar vermeye yönelik eylemlerine “şiddet” tanımlaması yapılmaktadır. Günümüz toplumlarında, tıbbi bilimler, sosyoloji ve kültürel anlamda antropoloji gibi çeşitli disiplinlerle ele alınan şiddet olgusunun, fiziksel ve psikolojik boyutları da düşünüldüğünde tartışmalara açık toplumsal bir “fenomen sorun” olduğu görülmektedir. Temelde şiddeti ele çalışmalarda, ilgili disiplinin oluşturduğu terminolojiye dayalı olarak sınırlar belirlenmektedir. Bu çalışmada ise şiddet olgusu dar anlamıyla ele alınmış ve kadına yönelik fiziksel şiddetin izlerini taşıyan türkü metinlerini halk bilimi (folklor) ile sosyolojiyi buluşturan bir çözümleme olarak ortaya koyması hedeflenmiştir.
Halkbilimsel açıdan türkü metinlerinin dikkat çekici özelliklerinden biri, insana dair duygu dünyasını, sosyal etkileşimleri, geçmişten süzülen değer yargılarını ve kitlesel kabulleri yansıtmasıdır. Bu düşünceden hareketle, bu çalışma kapsamında Rumeli Türk halk türküleri incelenmiş ve konu bakımından kadına şiddeti ele alan türkü metinleri tespit edilmiştir. Hiç şüphesiz ki halkbilimsel ürünlerin (türkü, mani, masal, ninni, efsane vb. gibi) eğlendirme, kültürel aktarım vb. gibi fonksiyonlarının yanı sıra protesto ve başkaldırıyı da içerdikleri bilinmektedir. Bu açıdan bakıldığında, başlangıcı kestirilemeyen oldukça uzun bir süreçte kadınların, maruz kaldıkları şiddeti doğrudan ya da metaforik kullanımlarla dile getirdikleri mecralardan biri de türkü metinleri olmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kadın, şiddet, türkü, Rumeli, eril söylem.
