Özet
TARİHİ TÜRK LEHÇELERİNDE VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE GENİŞ ZAMAN ÜZERİNE BİR İNCELEME
Bu çalışmada geniş zaman eklerinin tarihi Türk lehçelerinde ve Türkiye Türkçesinde kullanımı ele alınmıştır. Geniş zaman eki olarak kullanılan -r, -Ar, -Ir ve -Ur eklerinin geniş zamanı karşılamakla birlikte anlam kayması yoluyla diğer kipleri karşılaması üzerinde durulmuş; -r, -Ar, -Ir ve -Ur eklerinin aynı zamanda yapım eki olarak kullanımı örneklerle izah edilmiştir. Ayrıca “tur-” fiili ile -ur ekinin beraber kullanıldığında geniş zaman yerine başka zamanların teşkilinde görev aldığı görülmüştür: -gU turur kalıbının Karahanlı Türkçesinde gelecek zamanın oluşumunda kullanıldığı; Harezm Türkçesinde -A/-U turur kalıbının şimdiki zaman eki olarak kullanıldığı; -p, -Ip, -Up turur kalıbının az rastlanmakla beraber öğrenilen geçmiş zamanı ve görülen geçmiş zamanı karşıladığı; -GU turur kalıbının gelecek zaman eki olarak kullanıldığı; Kıpçak Türkçesinde -p, -Ip, -Up turur/-ptur kalıbının öğrenilen geçmiş zamanı karşıladığı; A/ -y turur, -A/-y dIr
Anahtar Kelimeler
Geniş zaman, -r, -Ar, -Ir ve -Ur ekleri, turur yapısı
