Özet
TÜRK DİLLERİNDE ‘TEGİN ~ TEKİN’ SÖZCÜĞÜ VE ESKİ TÜRK İNANÇLARINDA ‘TEKİN KÜLTÜ’
Kültürel açıdan incelendiğinde Türkler İslamiyet’ten önceki bazı hayat tarzlarını ve geleneksel manada birçok uygulamalarını, İslamî dönemde de büyük ölçüde korumuş görünmektedirler. Kültürel unsurlardan İslâmî kaidelere uygun olmayanların bir kısmı zamanla değişime uğrarken bir kısmı İslâmî kimlik kazanarak varlığını sürdürmüş, bir kısmı ise tamamen ortadan kaybolmuştur.
Bir disiplin olarak Türkoloji, sadece Türk dillerin araştırılmasını değil, aynı zamanda Türk halklarının tarihini, menşeini, dinî inanışlarını, maddî-manevî kültürünü ve sosyoekonomik yapısını araştırmayı da kapsamaktadır. Bu çalışmada Türk dilinde ‘teg > tek’ sözcüğü ve ondan türeyen ‘tegin ~ tekin’ sözcüğü ile eski Türk inançlarında ‘tekin kültü’ üzerinde durulacaktır. ‘Tegin ~ tekin’ sözcüğü, araştırmacılar tarafından ayrıntılı olarak incelenmemiş; birkaç gramer kitabı, makale ve sözlüğün dışında bu sözcüğe değinilmemiştir. Bu amaçla ‘tegin ~ tekin’ sözcüğü üzerine tespitler yapılarak bu sözcüğe açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Sonuç itibarıyla; araştırmacılar, Türk kültürü ve tarihsel gelişimi ile ilgili bir çalışma gerçekleştirirken, kültürel unsurların rolü üzerinde dikkatlice düşünmelidirler. Çünkü geleneksel kültürel unsurlar her ne olursa olsun varlıklarını sürdürmeyi başarmaktadırlar. Türkler, tarihî süreçte pek çok din ve inanış sistemine girmelerine rağmen eski inançların kazanımları olan kültürel unsurlar günümüze kadar gelmeyi başarabilmişlerdir. Bundan dolayı günümüzde sahip olduğumuz bütün kültürel değerlere bu bağlamda bakmamız gerekmektedir. Ayrıca halk kültürüne ait metinlerin modern psikolojinin verileriyle yeniden ele alınması, Türk kültürünü daha iyi kavramak için bize yeni bakış açıları kazandırması yönünden de önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Türk dili, Eski Türk inanışları, ‘Tegin ~ tekin’ sözcüğü, Tekin kültü.
