Özet
TÜRK DİL KURUMU SÖZLÜKLERİNDE BAZI TANIMLAMA VE TANIKLAMALAR
Türk dilinin ilk sözlüğü olan Divanü Lugati’t-Türk’ten günümüze kadar Türk dili sözlükçülüğünün yaklaşık bin yıllık geçmişi ve bir geleneği bulunmaktadır. Tanımların ve örneklerin verilme şekli her sözlükte farklılık arz etmektedir. Tanzimat yıllarından sonra sözlükçülük ivme kazanmış, bugün ise daha ileri bir konuma ulaşmıştır. Sonuç olarak tanım ve örneklerin sunulmasında yenilikler görülmektedir. Sözcüklerin daha anlaşılır şekilde karşılaması için tanımlamanın ve tanıklamanın (örneklendirmenin) doğru olarak verilmesi gerekmektedir. Türk Dil Kurumunun Güncel Türkçe Sözlük’ünde söz, terim, deyim, ek ve anlamdan oluşan 104.481 söz varlığı, madde başı ve madde içi toplam 77.407 söz, 3.700 yeni söz, 6.400 yeni anlam, Türk edebiyatından seçilmiş, 29.040 örnek cümle, 1.236.484 sözden oluşan sözlük metni yer almaktadır. Büyük Türkçe Sözlük ise Türkiye Türkçesi yazı dilinin söz varlığının yanı sıra bütün bilim, sanat ve spor terimlerini, yer adlarını, kişi adlarını, bölge ağızlarındaki ve kaynaklardaki sözcükleri ve deyimleri, dolaylı olarak Türkçenin bütün söz varlığını bir araya getirmektedir. Bu sözlükte toplam 616.767 söz varlığı bulunmaktadır. TDK Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü de geçmişten günümüze hazırlanmış bütün terim sözlüklerinden oluşmaktadır. Bu sözlükte de 185.332 terim bulunmaktadır. Bu çalışmada, Türk Dil Kurumunun bu sözlüklerinde “alıntı, alıntılama, ödünçleme, öyküntü, uyarlama, kopyalama, ariyet, iktibas” gibi sözcüklerin tanımlarının ve tanıklık durumlarının nasıl verildiğine, dil bilimi açısından sözlüklerimizde yer almayan “kalka (
Anahtar Kelimeler
Sözlük, sözlükçülük, öyküntü, alıntı kelimeler.
