Özet
YER ADLARININ DİLİ: TOKAT İLİ ÖRNEĞİ
Yerleşim yeri adları, sosyal, tarihî, kültürel ve coğrafik birer göstergedir. Yerleşim yerinde yaşayanların kökeni, dili, yaşam biçimi vb. hakkında bilgi verirler. Ayrıca yerleşim yerinin coğrafi yapısı, konumu veya geçmişi hakkında da önemli ipuçları sunarlar. Bunun için bu adlar, pek çok bilim dalının inceleme konusudur. Dil biliminin alt kollarından biri olan ad bilimi de, yerleşim yerlerinin adlarını anlam, yapı, köken vb. yönlerden inceler.
Bu çalışmada Tokat ilindeki yerleşim yerlerinin adları ele alınmış ve anlam bilgisi bakımından incelenmiştir. Ortaya çıkan sonuçlardan hareketle de bu yer adlarının kavram alanları belirlenmiştir. Kavram alanı, “birbirine yakın, birbirini çeşitli açılardan bütünleyen, aralarında ortak bir bağ bulunan kavramların oluşturduğu bütünlüktür” (Hengirmen, 1999: 246). Bu yüzden araştırmada, Tokat’taki yerleşim adlarından birbirine yakın anlamlı olanlar, birbirini anlam açısından tamamlayanlar veya aralarından ortak adlandırma noktaları bulunanlar bir kavram alanının içinde toplanmıştır. Böylelikle, adlandırma esnasında doğa, inanç, yaşayış, kültürel miras gibi durumların Tokat halkına nasıl esin kaynağı olduğu ve bunun dile yansımalarını gösteren somut bir neticeye ulaşılmıştır. Ayrıca kullanım alanı azalmış veya anlamı unutulmuş bazı adlandırmalar, hem anlamları belirtilerek hem de kavram alanları gösterilerek yeniden hatırlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Tokat’taki yerleşim yerleri, kavram alanı, anlam bilgisi
