Özet
İLİM ADAMLARININ TAʿLÎL NAZARİYESİNE YAKLAŞIMI
Arapça kelimelerin sonundaki iʿrâb alâmetlerinin farklı oluşu âlimlerin dikkatini çekmiş ve bunların mantıklı bir sebebinin olabileceğini düşünmüş olmaları muhakkaktır. Nitekim gramer âlimleri, bu düşüncelerini yalnızca zihinlerine hapsetmemişler, gerek dil olguları, gerekse gramer kuralları olsun Arap gramerinin tüm kuralları hakkında, “Bu niçin böyledir?” sorusuna makul sebepler bulmaya çalışmışlardır. Kelimenin merfûʿ, mansûb, mecrûr yada meczûm olmasının bir sebebi olmalıydı. İşte, “ʿillet” (gerekçe) adıyla anılan bu sebepler, sonraları nahiv ilminin önemli bir parçası hâline gelmiş, hakkında özel kitaplar yazılmış, dilbilim kitaplarında onunla ilgili bölümler açılmış ve sonuçta gramer kitaplarında kuralların doğruluğunun delili olarak yer almıştır. Nahivciler, en başından beri ʿilleti kullanmaktaydılar. Nahiv tarihine bakıldığında taʿlîlsiz bir nahvin düşünülemeyeceği görülür. Yine nahiv taʿlîl tarihine baktığımızda nahivciler ʿillet konusunda iki tutum sergilediklerini görüyoruz. Nahiv ʿilletlerinin tamamını kabul edip savunan tutum ve nahiv ʿilletlerinin bazı yönlerini eleştiren tutum olarak ortaya çıkmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Anahtar Kelimeler: ʿİllet, Taʿlîl, Maʿlûl.
