Özet
ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUĞA SAHİP OLAN EBEVEYNLERİN UMUTSUZLUK DÜZEYLERİNİN EVLİLİK DOYUMLARI VE SAHİP OLDUKLARI SOSYAL DESTEK FAKTÖRLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ (DİYARBAKIR ÖRNEĞİ)
Çocuk sahibi olmak isteyen her ebeveynin ebeveynlik tasarısı olumlu yaşantıları barındırır. Dünyaya gelen çocuğun özel gereksinimli olması aileler açısından kaygı verici bir yaşantı olarak görülmektedir. Özel gereksinimli çocuğun aileye katılması hem duruma hem de yeni bireye uyum gerektiren bir geçiş dönemidir. Bu geçiş dönemi bireylerin evlilik doyumları ve sahip oldukları sosyal destek gibi faktörler açısından farklılık gösterir. Ebeveynler için genel olarak zorlayıcı geçen bu sürecin getirdiği zorluklar ile etkin olarak baş edebilmede sosyal desteğin oldukça önemli olduğu bilinmektedir. İnsan yaşamı boyunca önemli bir yere sahip olan sosyal destek bireye ihtiyaç duyduğu duygusal, bilişsel, maddi yardımı bulabildiği kişiler arası ilişkilerin tümüdür. Sosyal desteğin yeterli düzeyde olması kişide yaşamda önemli bir yerinin olduğu ve sevildiği hissini pekiştirir. Özel gereksinimli olarak doğan çocuğa alışma ve uyum sürecinin önemli bir değişkeni olan evlilik doyumu ise eşlerin karşılıklı olarak sahip oldukları sevgi, kullandıkları iletişim biçimi, cinsel doyum gibi boyutlardan oluşur ve eşlerin birbirlerine duygusal, fiziksel ve sosyal yakınlık gösterebilmeleri olarak tanımlanabilir. Ebeveynlerin özel gereksinimli çocuğa sahip olduktan sonra geliştirdikleri tutumların, düşünce ve davranış biçimlerinin yapıcı tarzda olması hem ebeveynleri hem de çocuğun gelişimini etkiler. Durumu olumsuz şekilde değerlendiren ebeveynlerin yaşamları ile ilgili olumlu düşünme eğilimlerinin de azaldığı bilinmektedir. Bireyin geleceğe yönelik negatif beklentilerinin oluşturduğu umutsuzluk düzeyi yükseldikçe bireyin geleceği olumlu şekilde algılama olasılığı düşer. İsteksizlik, karamsarlık şeklinde görülen belirtiler kişinin bulunduğu duruma uyum sürecini zorlaştırarak işlevsel olmayan düşünce, davranış tarzlarının gelişmesine yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı umutsuzluk düzeyini yordayıcı etkenler olan sosyal destek ve evlilik doyumunun özel gereksinimli çocuğa sahip olan ebeveynler üzerindeki etkilerini incelemektir.
Anahtar Kelimeler
Özel gereksinim, sosyal destek, evlilik doyumu, umutsuzluk.
